Dünyayı saran koronavirüs sebebiyle, ülkece almış olduğumuz korunma önlemleri kapsamında çocuklarımız için de tedbirler aldık. Bunlardan en önemlisi okuldan uzaklaşma ve evde eğitim süreci oldu. Bir diğeri de ebeveynlerin işe gitmek yerine çalışma süreçlerini evden devam ettirmeleri, belki de iş yaşantısında oluşan önlem kapsamında çalışmalara ara verilmesi oldu. Çocukların rutinlerinde ciddi değişimler yaşandı. Başta ebeveyn olarak sizler; yeni düzenin nasıl sağlanması gerektiğiyle ilgili bir oryantasyon süreci geçirdiniz. Evde yaşam nasıl olacaktı? Okul sürecini evden takip etmek nasıl gerçekleşecekti? Sistem nasıl işleyecekti? Evde çalışırken aynı zamanda çocuğuma nasıl zaman ayırabilecektim? Tüm bunlar birçoğumuzun daha önce deneyimlemediği “yeni yaşam stili” anlamına gelmekteydi. Bu süreç içinde okul-aile-çocuk işbirliği ile “yeni yaşam stilimizi” nasıl olgunlaştıracağımız konusunda oldukça yol aldık. Yetiştin olarak ebeveynlerin oryantasyon sürecini hızlandırdıktan sonra çocukların bu sürece adaptasyonunu karşılıklı işbirliği içinde sağladık. Her günün, her haftanın hatta her ayın ayrı bir gündemi oldu. Çünkü çocuklar da bu süreç içinde fizyolojik ve psikolojik olarak değişime uğradılar. İhtiyaçlar farklılaştı, özlem çoğaldı, kaygı düzeyi arttı. Onlar bu değişimi yaşarken ebeveynler olarak sizlerin de yoğun duygularınız, soru işaretleriniz ve düşünceleriniz oldu.
Şimdi yaşanan yeni gelişmelerle birlikte “normalleşme süreci” diye tanımlanan yeni bir döneme hazırlanıyoruz. Sizlerle yaptığımız tüm rehberlik veli görüşmelerinde belirttiğim gibi düşünsel olarak kendimizi tüm senaryolara hazırlamamız gereken bir süreçten geçiyoruz. Tüm bu senaryoların içinde çocukların okula geri dönüşü, ebeveynlerin iş yerlerine geri dönüşü, sokağa çıkma kısıtlamalarının gevşetilmesi vb. uygulamaların olacağını yapılan bu görüşmelerde konuşma fırsatımız olmuştuk ancak bu yazıda sizlere normalleşme sürecinde çocukların bu geçişli sürece nasıl hazırlanacakları ve ebeveynlere düşen rollerin neler olacağına dair bir bilgilendirme yapmak isterim.
Genel olarak yaşanan köklü değişimler yetişkinlerde olduğu gibi çocukların da güvenlik algılarını tehdit eder çünkü her değişim belirsizlikler içerir. Nedenleri iyi aydınlatılmamış, içeriği hakkında yeterli bilgi verilmemiş değişiklikler çocuklarda tedirginlik hissi oluşturabilir. Çocukların adaptasyon sürecine yardımcı olmak için bakım verelnlerin çocuklarla etkili bir iletişim kurması çok değerlidir.
Sizlerle birlikte uzun süredir aynı ortamda kalan çocuklar, yeni düzene ve günlük rutine alışmış olabilirler. Anne ve babalarının evden çalışma sürecinde onlarla tüm günü geçirmenin hazzına ulaşmış çocuklar için bu süreçten vazgeçmek kızgınlık, üzgünlük, şaşkınlık , korku ve kaygı gibi duyguların ortaya çıkmasına sebep olabilir. Tüm bu duygu durumları ebeveyn ve çocuk arasnda çatışmalar ve karışıklıklar yaşanmasına da sebep olabilir.
Bu süreç içinde çocuklara değişimin her aşamasında yanında olduğunuz hissini vermek, tüm değişimlerden önceden bahsederek haberdar etmek, süreçte onu bekleyen şeylerin neler olabileceğini anlatmak ve açıklamak tüm bu konularda onu içtenlikle dinlemek, onu anlamaya çalıştığınızı hissettirmek ve samimi bir iletişim ortamı oluşturmak süreci kolaylaştıracaktır.
Bunca süredir evde kaldıkları ve sabırlı oldukları, süreci hepbirlikte bir takım olarak tüm gerekliliklere uyarak geçirdiğiniz için tebrik etmek; ardından normale geçiş aşamasında da yapabileceğine inandığınızı ona anlatmak ve hissettirmek önemlidir.
Çocuklar, yetişkinlerin bu süreci nasıl yönettiklerini rol model alırlar ve gözlemlerler. Bu sebeple normalleşme sürecindeki tepkilerimiz ve davranışlarımızla onlara model olduğumuzu unutmamalı, içinde bulunduğumuz durum hakkındaki hislerimiz ve duygularımız ile ilgili paylaşımda bulunulmalıdır. Duygularımız hakkında yapacağımız paylaşımlar bu süreçte onların yalnız olmadıklarını ve duyguların normal olduğunu hissettirir.
6-10 Yaş arası çocuklar içinde bulundukları gelişim dönemlerine, yaşadıkları çevreye, sahip oldukları mizaca ve daha pek çok faktörün etkisiyle Covid 19 sürecinde farklı tepkiler gösterip yaşamış olabilirler. Bu farklılıklar normalleşme sürecinde de farklı tepkilere ve adaptasyon sürecinde değişikliklere sebep olabilir. Uzun zamandır içinde bulunup zaman zaman tehlikeli olduğunu duydukları durumun içerisinden çıkıp dışarıya adım atmak onların korkularını ve kaygılarını tetikleyebilir.
Bu dönemde çocuklar çevresinde olup bitenlerin farkındadır ve içinden geçtiği süreci daha kolay anlamlandırabilir. Durum böyle bile olsa normalleşme sürecinde yaşanacak gelişmelerin, alınacak tedbirlerin açık bir dille anlatılması ve önlemlerin tutarlı bir şekilde devam ettirilmesi önemlidir. Kendilerini koruyacak yöntemleri biliyor olmalarına rağmen bunları uyglama konusunda zorluk yaşayabilirler örneğin havaların ısınmasıyla birlikte maske takmayı reddedebilirler.
Bu geçiş sürecinde adaptasyonu kolaylaştırmak ve çocukların kaygılarını azaltmak için somut ifadelerle krantina sürecine kıyasla, riskin azaldığını ve bu nedenle belirlenen zamanlarda gerekli önlemler alınarak dışarı çıkılabileceği anlatılabilir. Örneğin belirli zamanlarda dışarıya çıktığında arkadaşıyla karşılaştığında ona sarılmak isteyebilir.Böyle bir durum olduğunda çözüm olarak ne yapılabileceğine dair ev içinde bir canlandırma ve fikir birliği gerçekleştirebilirsiniz.)
Nomalleşme süreci için akıllarında olan soruları, duygu ve düşünceleri yazması istenebilir ve bu yazı üzerinden sohbet edilebilir. Böylelikle onları rahatsız eden soruların neler olduğu saptanıp üzerine konuşabilme fırsatı yakalanmış olur.
PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK
